Potrzebujesz pomocy prawnej skontaktuj się z nami na biuro@blulegal.com
| Branża budowlana

Działalność budowlana w Niemczech

Działalność budowlana w Niemczech to temat bliski wielu przedsiębiorcom w Polsce. Około 40% firm z Polski działa w Niemczech właśnie w branży budowlanej. Wielu przedsiębiorców lepiej lub gorzej radzi sobie z zagadnieniami prawnymi, które są związane z tym tematem.  A co ma powiedzieć przedsiębiorca początkujący na niemieckim rynku budowlanym? Oto parę wskazówek.

Wyobraźmy sobie taką sytuację. Polska firma otrzymała zapytanie ofertowe na realizację w Niemczech projektu – budowy 10 domków jednorodzinnych na obrzeżach miejscowości Bielefeld (land Nordhein – Westfallen). Co powinna uwzględnić i z jakimi tematami przyjedzie jej się zmierzyć? Sporządzając wycenę takiego projektu, a następnie realizując projekt musimy liczyć się z koniecznością dostosowania się do licznych wymagań prawnych.

Od czego zacząć

W pierwszej kolejności należy sobie uświadomić, że realizacja takiego projektu będzie się wiązała z koniecznością  stosowania licznych przepisów, które stanowią pewnego rodzaju ramę prawną bezpiecznej działalności przedsiębiorcy w Niemczech.

Do najważniejszych regulacji należy:

  • prawo europejskie regulujące kwestie oddelegowania pracowników (tematyka A1),
  • prawo podatkowe, zarówno krajowe, jak i umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, a także regulacje dotyczące VAT, jeśli firma zamierza dostarczać za granicę np. swoje materiały budowlane,
  • niemieckie prawo pracy, w tym w szczególności niemieckie układy zbiorowe dla branży budowlanej, regulujące obowiązującą płacę minimalną, warunki pracy, przynależność do niemieckiej kasy socjalnej Soka – Bau,
  • polskie prawo pracy,
  • niemieckie przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy,
  • niemieckie przepisy podatkowe, w tym przepisy regulujące podatek budowlany, zwolnienie z tego podatku, czy też kwestie zakładu podatkowego w podatku dochodowym pracowników delegowanych.

Już z powyższego wynika, że mamy do czynienia z dość skomplikowaną materią prawną, w której zaniedbanie choćby jednego z jej elementów może skutkować przykrymi konsekwencjami.

Pracownicy delegowani i ubezpieczenie społeczne

Z uwagi na to, że na stronach bloga pisaliśmy już niejednokrotnie o tematyce oddelegowania w kontekście ubezpieczeń społecznych, zapraszam Państwa do wpisu Oddelegowanie a ubezpieczenie społeczne, w którym szczegółowo odniosłam się do kwestii ubezpieczeń społecznych pracowników delegowanych. W każdym przypadku należy pamiętać, że kierując pracowników do pracy w Niemczech pracodawca powinien wystąpić do właściwego oddziału ZUS o zaświadczenie A1 dla pracowników na okres wyjazdu do pracy. Oczywiście alternatywą jest ubezpieczenie pracowników w państwie wykonywania pracy (np. w Niemczech), zgodnie z podstawową zasadą europejskiego prawa ubezpieczeń społecznych, iż pracownik podlega pod ubezpieczenie społeczne państwa wykonywania pracy. Zaświadczenia A1 to wyjątek od wspomnianej reguły, o czym należy pamiętać podejmując decyzję o skorzystaniu z tej instytucji prawnej jaką jest zaświadczenie A1.

Nie można zapomnieć o ubezpieczeniu zdrowotnym pracowników i uzyskaniu Europejskiej Karty Ubezpieczenia Społecznego (EKUZ) dla celów związanych z wykonywaną pracą (jest to bardzo istotne). Więcej na ten temat w artykule Ubezpieczenie społeczne w podróży służbowej.

Powyższe zasady wynikają z rozporządzenia 883/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Podatek dochodowy pracownika delegowanego

Kierując pracowników do dowolnego kraju Unii Europejskiej należy ustalić zasady dotyczące unikania podwójnego opodatkowania wynikające z zawartej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania z tym krajem. Kierując pracowników do Niemiec należy uwzględnić obowiązującą umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartą pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku, podpisaną w Berlinie w dniu 14.05.2003 r. Więcej na ten temat w artykule Opodatkowanie pracownika oddelegowanego.

Płaca minimalna w branży budowlanej

W branży budowlanej od lat obowiązują układy zbiorowe (Tarifvertrag), które regulują wysokość obowiązujących w branży budowlanej stawek wynagrodzenia dla pracowników. Dzięki tzw. Allgemeinverbindlichkeitserklärung układy te obowiązują także zagranicznych pracodawców, w tym tych z Polski. Oznacza to, że zatrudniając pracownika z Polski na terytorium Niemiec musimy stosować niemieckie prawo pracy w postaci układów zbiorowych, leczy tylko tych, które zostały uznane za powszechnie obowiązujące. 

Wśród nich do najważniejszych dla branży budowlanej należy:

  • układ zbiorowy regulujący płace minimalne  (TV zur Regelung der Mindestlöhne),
  • ramowy federalny zbiorowy układ pracy dla branży budowlanej (BRTV).
  • układ zbiorowy regulujący postępowanie przed kasami socjalnymi (TV über das Sozialkassenverfahren - VTV).

Zgodnie jednak z informacją na stronie internetowej Soka - Bau

"strony układu zbiorowego pracy nie mogły dojść do porozumienia w sprawie minimalnych wynagrodzeń w budownictwie".

Źródło: soka-bau.de

Oznacza to, iż pracodawcy (także w branży budowlanej) stosują na dzień dzisiejszy stawki płacy minimalnej w aktualnie obowiązującej ustawowej wysokości. Na dzień dzisiejszy stawka ta wynosi 12,00 Euro brutto za godzinę i będzie obowiązywać przez cały rok. Kolejnego podniesienia stawki płacy minimalnej można spodziewać się na początku 2024 roku.

Układ zbiorowy a wynagrodzenie pracowników budowlanych

Układ zbiorowy regulujący płace minimalne wyznacza wysokość wynagrodzeń poszczególnych grup pracowników branży budowlanej w Niemczech. Warto jednak mieć na uwadze, o czym pisaliśmy powyżej, że na dzień dzisiejszy strony układu zbiorowego BRTV nie zawarły porozumienia na rok 2023, w efekcie czego także w branży budowlanej obowiązuje aktualnie płaca minimalna w obowiązującej stawce bez podziału na grupy pracowników.

BRTV, czyli ramowy federalny układ zbiorowy pracy dla branży budowlanej – (Bundesrahmenvertrag für das Baugewerbe)

Ramowy federalny układ zbiorowy dla branży budowlanej z dnia 4 lipca 2002r. kształtuje stosunki pracy pracowników zatrudnionych zakładach budowlanych w branży budowlanej. BRTV stosuje się we wszystkich stosunkach pracy, w których praca ma być świadczona na terytorium Niemiec. Jest to ważna informacja dla polskich pracodawców, gdyż rozszerzenie mocy obowiązującej układu zbiorowego pracy BRTV także na zagranicznych pracodawców wynika z materialnoprawnego zakresu obowiązywania niemieckiej ustawy o delegowaniu pracowników, czyli Gesetz über zwingende Arbeitsbedingungen bei grenzüberschreitenden Dienstleistungen (Arbeitnehmerentsdendengesetz) z dnia 20 kwietnia 2009 rok.

BRTV – którzy pracodawcy stosują układ pracy BRTV?

Układ zbiorowy BRTV wskazuje w § 1 ust. 2, iż obowiązuje on „zakłady prowadzące działalność budowlaną” (orygn. Betriebe des Baugewerbes). Wbrew pozorom kwestia prawidłowego zdefiniowania, a następnie zakwalifikowania określonej działalności pod zakres układu zbiorowego dla branży budowlanej może okazać się trudnym zadaniem, a ma kluczowe znaczenie dla określenia całokształtu obowiązków pracodawcy wobec pracownika, jak i niemieckich urzędów, czy też niemieckiej kasy socjalnej w branży budowlanej. Są sytuacje, w których działalność danego pracodawcy łatwo pozwala się zakwalifikować jako działalność budowlana,  jak choćby w naszym przypadku – wykonywania domków jednorodzinnych. Ale co, jeśli firma pracodawcy zajmuje się przykładowo konstrukcjami stalowymi, albo kładzie instalacje hydrauliczne, czy też światłowody? A co zrobić, jeśli pracodawca wykonuje na przykład działalność budowlaną pracując na przykład w branży energetycznej, a nie budowlanej? (więc na ten temat w artykule Czy prowadzę działalność budowlaną w Niemczech?).

VTV – układ zbiorowy dotyczący postępowania przed kasami socjalnymi (Tarifvertrag über das Sozialkassenverfahren im Baugewerbe)

VTV (w skrócie) to układ zbiorowy pracy, który także ma charakter powszechnie obowiązujący, w konsekwencji czego dotyczy także polskich pracodawców zatrudniających pracowników w Niemczech. Z niniejszego układu wynika podstawowy obowiązek pracodawców odprowadzania składek na kasę socjalną Soka – Bau w wysokości obecnie 15,20 % wynagrodzenia. Chodzi o składki na fundusz urlopowy, którym objęci są także pracownicy budowlani.

Na pytanie, kto tak naprawdę stosuje układ zbiorowy pracy VTV, nie ma łatwej odpowiedzi. Co do zasady chodzi o działalność budowlaną, ale… Warto zwrócić uwagę, iż zgodnie z wyjaśnieniami kasy socjalnej Soka – Bau na stronie internetowej www.soka-bau.de, zakresem działalności Soka – Bau objęte są czynności budowlane wszystkich rodzajów wymienione w pkt. I – V układu zbiorowego BRTV.

W praktyce zawsze warto z uwagą przeanalizować to zagadnienie, jeśli firma prowadzi lub decyduje się prowadzić działalność w Niemczech. Orzecznictwo niemieckich sądów, w tym Federalnego Sądu Pracy, zawiera liczne wskazówki, interpretacje i przykłady działalności budowlanych, które podlegają pod zakres układu zbiorowego VTV, a które nie.

Co z tego wynika?

Jaki z tego wynika wniosek? Wniosek jest taki, że podejmując działalność w Niemczech należy w pierwszej kolejności ustalić, czy zakres świadczonych usług podlega pod zakres obowiązywania układu zbiorowego BRTV oraz VTV. Jeśli ustalimy, że tak jest, wówczas należy zapoznać się z zasadami, które układy zbiorowe pracy przewidują między innymi dla kwestii związanych z wynagrodzeniem, dodatkami z tytułu godzin nadliczbowych, czy też urlopem.

Kierując pracowników do Niemiec nie zapominajmy o obowiązkach zgłoszeniowych wobec urzędu celnego w Niemczech. Więcej o tym w moim wpisie Obowiązki dokumentacyjne i zgłoszeniowe dla polskich pracodawców w prawie niemieckim.

Na koniec nie pozostaje mi nic innego, jak życzyć dużo wnikliwości w podejściu do omawianej kwestii. Warto temat dokładnie przemyśleć i przeanalizować, aby składając ofertę na budowę domków jednorodzinnych w Niemczech (jak w naszym przykładzie), mieć z tego satysfakcję, poczucie bezpieczeństwa prawnego i oczywiście zakładane zyski.

dr Katarzyna Styrna - Bartman, Wszystkie prawa zastrzeżone.

Katarzyna Styrna-Bartman

Napisz do nas
Potrzebujesz pomocy prawnej skontaktuj się z nami na biuro@blulegal.com

    Napisz do nas

      Zapisz się do newslettera

      Zapraszamy do zapisu