Co to jest Bauabzugsteuer? Najważniejsze informacje o podatku budowlanym w Niemczech

Przedsiębiorcy wykonujący usługi w Niemczech niejednokrotnie słyszeli o podatku budowlanym (Bauabzugssteuer), zwolnieniu z podatku budowlanego, czy tzw. Freistellungsbescheinigung.

W dzisiejszym wpisie wyjaśnimy co powyższe pojęcia oznaczają, jak działają te mechanizmy podatkowe i dlaczego w ogóle zostały one wprowadzone w Niemczech, spędzając w ten sposób sen z powiek niejednemu polskiemu przedsiębiorcy działającemu w Niemczech. 

Bauabzugssteuer, czyli podatek budowlany w Niemczech dla polskich firm

Najpierw kilka słów o historii wspomnianego podatku budowlanego. Jest ona ciekawa, ponieważ tak naprawdę podatek budowlany, choć nazwany „podatkiem“ i obsługiwany przez urzędy skarbowe w Niemczech, nie jest typowym podatkiem fiskalnym. Chętniej nazywam go „podatkiem od świadczenia usług na czarno“ w Niemczech niż podatkiem jako narzędziem polityki fiskalnej państwa. 

Dlaczego?

Podatek ten został bowiem wprowadzony w Niemczech ustawą o zwalczaniu pracy na czarno (Gesetz zur Eindämmung illegaler Betätigung im Baugewerbe z dnia 30 sierpnia 2001) a celem niemieckiego ustawodawcy nie było wprowadzenie dodatkowych obciążeń fiaskalnych po stronie przedsiębiorców, lecz zmuszenie zarówno krajowych firm niemieckich, jak i ich zagranicznych kontrahentów do ujawnienia faktu świadczenia usług przez zagraniczne firmy działające w określonych branżach na terytorium Niemiec.

Instytucja ta funkcjonuje w Niemczech już od 2001 roku. 

Podatek budowlany – branże

Wyjaśniając w pierwszej kolejności kwestię zasadniczą, czyli zakres branż objętych podatkiem budowlanym, należy wskazać, że jak sama nazwa wskazuje, podatek budowlany obejmuje firmy działające w branży budowlanej. Pojęcie to jest jednak szeroko rozumiane i dotyczy każdej czynności o charakterze budowlanym określonej w § 1 Rozporządzenia Baubetriebe – Verordnung, jak i branż o charakterze ogólnobudowlanym wskazanych w § 2 wspomnianego Rozporządzenia. Są to przykładowo firmy zajmujące się hydrauliką, montażem klimatyzacji, czy elektryką.

Niestety nawet posłużenie się wspomnianymi przepisami nie daje jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, kiedy dana działalność podlega pod podatek budowlany. Nie można bowiem zapominać, iż wiele rodzajów działalności/branż wymyka się spod klasycznych podziałów i częstokroć to do kontrahenta niemieckiego należy ostatecznie decyzja, czy w danym przypadku będzie wymagać od wykonawcy z Polski takiego właśnie zaświadczenia. Nie można bowiem zapominać, iż to właśnie niemiecki kontrahent odpowiada za niepobrany podatek budowlany w sytuacji, w której taki obowiązek jego pobrania powstał.

Steuernummer i Freistellungsbescheinigung w Niemczech

Mechanizm podatku budowlanego (Bauabzugssteuer) jest prosty.

Firma zagraniczna X, która wykonuje usługi np. w branży budowlanej, musi wystąpić o certyfikat zwalniający z podatku budowlanego, czyli Freistellungsbescheinigung.

Wniosek o uzyskanie takiego certyfikatu składa się we właściwym urzędzie na terytorium Niemiec (obecnie cztery urzędy w Niemczech są właściwe w sprawach podatku budowlanego). Aby firma mogła jednak skutecznie wystąpić o zwolnienie z podatku budowlanego, powinna uprzednio uzyskać w Niemczech numer podatkowy (tzw. Steuernummer).

Uzyskanie takiego numeru jest możliwe, ale powyższe wymaga wypełnienia specjalnej ankiety (dość rozbudowanej i skomplikowanej pod kątem ilości rubryk do wypełnienia) dedykowanej dla danej formy prowadzenia działalności gospodarczej i dołączenia kilku dokumentów, w tym certyfikatu rezydencji podatkowej.

Jeżeli zaś firma już w Niemczech działa i posiada numer podatkowy (Steuernummmer) oraz występowała wcześniej o zwolnienie z podatku budowlanego (Freistellungsbescheinigung), wówczas warunkiem otrzymania kolejnego certyfikatu zwalniającego z podatku budowlanego jest uprzednie wykonanie przez przedsiębiorcę obowiązku informacyjnego (Auskunftspflicht na podstawie § 90 AO), czyli przekazanie do niemieckiego urzędu skarbowego (Finanzamt) kompletnej dokumentacji za poprzedni rok kalendarzowy, aby umożliwić w ten sposób urzędowi sprawdzenie, czy za poprzedni rok kalendarzowy po stronie przedsiębiorcy nie powstał w Niemczech obowiązek podatkowy na terytorium Niemiec.

Funkcje podatku budowlanego

Jak widać więc, podatek budowlany pełni określone funkcje. Wymusza bowiem rejestrację zagranicznych firm na terytorium Niemiec w specjalnym dedykowanym urzędzie skarbowym po to, aby umożliwić tym właśnie urzędom kontrolę firm (w tym firm z Polski) w zakresie dotyczącym ustalenia, czy na terytorium Niemiec nie powstał obowiązek podatkowy w świetle umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania (PL/DE), a także przepisów niemieckiego prawa wewnętrznego (np. § 38 Einkommensteuergesetz).

Wykonując obowiązek informacyjny (Auskunftspflicht) oraz pokazując niemieckiemu urzędowi informacje dotyczące kontraktów zrealizowanych na terytorium Niemiec, przedsiębiorca zobowiązany jest także ujawnić informacje, którzy pracownicy pracowali na poszczególnych budowach i w jakich okresach. W ten sposób niemiecki fiskus otrzymuje informację o pracownikach i okresach ich pobytu na terytorium Niemiec, a stąd prosta droga do ustalenia, czy pracownicy nie przekroczyli na terytorium Niemiec 183 dni pobytu i w związku z tym na terytorium Niemiec nie powstał po ich stronie nieograniczony obowiązek podatkowy.

Stąd też podatek budowlany to nic innego jak bardzo przydatne narzędzie do uzyskiwania informacji o firmach działających w Niemczech właśnie w tych branżach, w których ryzyko występowania pracy na czarno, jest największe.

Gdy firma nie wystąpiła o Freistellungsbescheinigung w terminie

Jeżeli przedsiębiorca z Polski nie wystąpił o certyfikat zwalniający z podatku budowlanego (Freistellungsbescheinigung), a kontrahent w Niemczech zażądał takiego certyfikatu, należy o taki certyfikat wystąpić. Uzyskanie numeru podatkowego oraz certyfikatu zajmuje zazwyczaj około 1,5 - 2 miesiące, jednak przy założeniu, że wszystkie dokumenty zostały wypełnione i doręczone prawidłowo. Wypełniając ankietę o nadanie numeru podatkowego (którego posiadanie jest warunkiem uzyskania zwolnienia z podatku budowlanego) należy zwrócić uwagę na rubryki, które się wypełnia i świadomie zaznaczyć prawidłowe informacje/wnioski dotyczące działalności (rubryk wzbudzających wątpliwości jest sporo w takiej ankiecie).

Warto też wiedzieć, że kontrahent niemiecki będzie zobowiązany potrącić 15% podatku budowlanego, jeżeli firma z Polski działająca w Niemczech nie dysponowała zwolnieniem z podatku budowlanego w dacie wystawienia faktury. Potrącenie musi nastąpić przed wykonaniem przez kontrahenta niemieckiego świadczenia wzajemnego z umowy, czyli po prostu przed zapłaceniem wynagrodzenia na rzecz polskiego przedsiębiorcy.

Tak jak już wspomnieliśmy konsekwencją braku zwolnienia z podatku budowlanego po stronie polskiego przedsiębiorcy jest obowiązek po stronie kontrahenta niemieckiego pobrania podatku budowlanego, który wynosi 15% świadczenia pieniężnego (z wyjątkiem sytuacji, gdy świadczenie wzajemne nie przekracza 5 000 EURO, tudzież 15 000 EURO). Zgodnie z § 48 a ust. 3 niemieckiej Einkommensteuergesetz, odpowiedzialność ta jest nieograniczona. Z tego też powodu zarówno w interesie niemieckiego kontrahenta, jak i polskiej firmy leży uzyskanie przez polską firmę zwolnienia z podatku budowlanego, Freistellungsbescheinigung.

A co jeżeli firma nie uzyskała takiego zwolnienia, a kontrahent niemiecki pobrał 15% wynagrodzenia?

O zasadach zwrotu podatku budowlanego napiszemy w odrębnym artykule.

dr Katarzyna Styrna – Bartman, LL.M., Wszystkie prawa zastrzeżone.