Odstąpienie od umowy przez konsumenta w świetle prawa niemieckiego
W dzisiejszym wpisie interesuje nas niemiecka perspektywa prawa odstąpienia od umowy zwartej na odległość. Dlaczego? Warto bowiem pamiętać, że konsument niemiecki podlega ochronie niemieckiego prawa konsumenckiego w zakresie umowy, którą zawarł z polską firmą. Nawet w przypadku wyboru polskiego prawa taki wybór nie zwalnia krajowego przedsiębiorcy ze stosowania niemieckich przepisów gwarantujących konsumentowi w Niemczech określoną ochronę. Powyższe zagadnienie ma także znaczenie praktyczne w przypadku umów zawieranych przez firmy opiekuńcze z niemieckimi rodzinami, które mają status konsumenta.
Odstąpienie od umowy zawartej na odległość
Przepisy przytoczonej Dyrektywy Konsumenckiej (Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE z dnia 25 października 2011 r. w sprawie praw konsumentów, zmieniająca dyrektywę Rady 93/13/EWG i dyrektywę 1999/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz uchylająca dyrektywę Rady 85/577/EWG i dyrektywę 97/7/WE Parlamentu Europejskiego i Rady) przewidują istotną dla każdego konsumenta instytucję, o której jednocześnie każdy przedsiębiorca wiedzieć powinien - chodzi mianowicie o prawo odstąpienia od umowy zawartej na odległość. Będzie ono przedmiotem niniejszego artykułu, jednak w niecodziennej perspektywie, bowiem omawiającej zasady jego stosowania na gruncie prawa niemieckiego.
Przepisy dotyczące dyrektywy konsumenckiej (w tym prawa odstąpienia) wprowadzono w niemieckim porządku prawnym do tamtejszego kodeksu cywilnego - BGB, przede wszystkim w jego § 355, § 357 i § 366.
Przewidują one, że konsument może wykonać prawo odstąpienia od umowy w terminie 14 dni, który liczony jest od dnia zawarcia umowy, chyba że co innego wynika z samej umowy.
Istotnym jest, że konsument musi zostać poinformowany przez przedsiębiorcę o przysługującym mu prawie odstąpienia - w przeciwnym razie wygasa ono najpóźniej po upływie jednego roku (!) i 14 dni.
Dużym ułatwieniem dla konsumenta jest zastrzeżenie, że nie musi on w żaden sposób uzasadniać swojej decyzji o odstąpieniu; by zaś dochować 14-dniowego terminu, powinien jedynie nadać w trakcie jego biegu oświadczenia o odstąpieniu na adres przedsiębiorcy. Nie ma zatem znaczenia, kiedy to oświadczenie dotrze do adresata (przed czy po upływie terminu).
Gdy przedsiębiorca rozpoczął już wykonywanie usługi
Nie jest jednak tak, że w każdym wypadku konsument może odstąpić od umowy bez żadnych konsekwencji. Wyjątek przewidziany został dla sytuacji, w których konsument korzysta z prawa odstąpienia już po tym, jak przedsiębiorca rozpoczął wykonywanie uzgodnionej usługi. W takim przypadku ustawodawca niemiecki zastrzegł, że przedsiębiorcy przysługuje żądanie zapłaty tzw. Wertersatz (zwrot, rekompensata wartości).
Jednak i tu tkwi „haczyk” w postaci wymogu spełnienia przez przedsiębiorcę trzech warunków, by móc takiej zapłaty dochodzić:
- konsument wyraźnie zażądał rozpoczęcia świadczenia usługi przed upływem jego prawa do odstąpienia od umowy;
- żądanie to jest utrwalone na nośniku danych (przy umowach zawartych poza lokalem przedsiębiorstwa); oraz
- przedsiębiorca wypełnił wobec konsumenta swój obowiązek informacyjny wskazany w przepisach BGB.
Dopiero spełnienie powyższych trzech wymogów pozwala przyjąć, że przedsiębiorcy służy prawo żądania od konsumenta, który odstąpił od już rozpoczętej umowy, rekompensaty (czyli Wertersatz), na co warto zwrócić uwagę zwłaszcza w przypadku świadczenia usług opiekuńczych w Niemczech przed upływem 14 – dniowego terminu na odstąpienie od umowy.
dr Katarzyna Styrna – Bartman LL.M, radca prawny, Rafał Garus, radca prawny. Wszystkie prawa zastrzeżone
