Czas pracy a płaca minimalna w Niemczech

Po wejściu w życie w dniu 1 stycznia 2015 przepisów regulujących płacę minimalną w Niemczech, jedną z istotnych wątpliwości dotyczących jej stosowania, była kwestia tzw. Bereitschaftszeiten, czyli czasu, w którym pracownik pozostaje w gotowości do świadczenia pracy na rzecz pracodawcy. Pracodawcy, zarówno niemieccy jak i zagraniczni mieli wątpliwość, czy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia w wysokości płacy minimalnej w sytuacji, gdy co prawda nie wykonuje w danym momencie pracy, ale pozostaje w gotowości do jej świadczenia. Zagadnienie jest dość istotne, gdyż dotyczy licznej grupy pracowników wykonujących pracę w różnych branżach, w tym na przykład w branży transportowej, ratownicznej, czy też opiekuńczej...

W wyroku z dnia 29 czerwca 2016 roku (sygn. akt 5 AZR 716/15) Federalny Trybunał Pracy w Niemczech (Bundesarbeitsgericht) orzekł, iż pracownik zachowuje prawo do płacy minimalnej podczas tzw. Bereitschaftszeiten, czyli w sytuacji, gdy we wskaznym przez pracodawcę miejscu, na terenie lub poza terenem zakładu, musi pozostawać w gotowości do świadczenia pracy na rzecz pracodawcy.

W omawianej sprawie skarżącym był pracownik pogotowia, który pracował w systemie czterodniowego tygodnia pracy na zmianach 12 – godzinnych, przeciętnie 48 godzin tygodniowo. Regularnie przypadały na ten czas pracy także godziny pozostawania w gotowości do świadczenia pracy na rzecz pracodawcy. Wynagrodzenie brutto pracownika wynosiło miesięcznie 2.680,31 euro wraz z dodatkami. Skarżący podniósł najpierw w skardze, iż jego pracodawca nie wypłacał mu płacy minimalnej za czas pozostawania w gotowości do świadczenia pracy. W jego ocenie wejście w życie ustawy o płacy minimalnej w styczniu 2015r. spowodowało utratę mocy przez wcześniej obowiązujące między stronami regulacji umowne. Pracownikowi przysługiwało wynagrodzenie w umówionej wysokości 15,81 euro za godzinę.

Co na to Sądy w Niemczech?

Rozstrzygnięcia są bardzo interesujące.

Sąd I instancji oddalił powództwo skarżącego, co onacza, że nie podzielił jego poglądu, iż za czas pozostawania w gotowości do świadczenia pracy należy mu się płaca minimalna. Podobnie postąpił sąd II instancji (Landesarbeitsgericht).

Z kolei ….Piąty Senat Federalnego Sądu Pracy (Bundesarbeitsgericht) również oddalił skargę pracownika, jednak powody dla których to uczynił są bardzo ciekawe. Trybunał uznał bowiem, iż pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia za czas pozostawania w gotowości do pracy, jednak w tym konkretnym przypadku pracownikowi żadne roszczenie o dodatkowe wynagrodzenie nie przysługiwało. Dlaczego? Sędziowie Trybunału doszli do przekonania, iż w przypadku, gdy pracownik przepracował w miesiącu 228 godzin (godziny te obejmują zarówno pracę wykonaną, jak i czas gotowości do pracy), i w rezultacie otrzymał wynagrodzenie w wysokości odpowiadającej ustawowej płacy minimalnej, dokonując obliczenia: 228 h x 8,50 euro = 1938,00 euro miesięcznie, na podstawie § 612 ust. 2 niemieckiego BGB (Bürgerliches Gesetzbuch) pracownikowi nie przysługuje żadne dodatkowe roszczenie o dopłatę płacy minialnej przez pracodawcę. Trybunał w ślad za wcześniejszym wyrokiem z dnia 25 maja 2016r. r. (5 AZR 135/16) stwierdził, że:

pracodawca spełnia roszczenie pracownika o zapłatę płacy minimalnej, jeżeli zapłacił w danym miesiącu kalendarzowym wynagrodzenie brutto, którego wysokość jest rezultatem pomnożenia ilości godzin pracy faktycznie świadczonych w danym miesiącu oraz kwoty 8,50 euro (wyrok Federalnego Trybunału Pracy z dnia 25 maja 2016 - 5 AZR 135/16 - nr 26).

der Arbeitgeber hat den Anspruch auf den gesetzlichen Mindestlohn erfüllt, wenn die für einen Kalendermonat gezahlte Bruttovergütung den Betrag erreicht, der sich aus der Multiplikation der Anzahl der in diesem Monat tatsächlich geleisteten Arbeitsstunden mit 8,50 Euro ergibt (BAG 25. Mai 2016 - 5 AZR 135/16 - Rn. 26). 

Co to oznacza w praktyce dla polskiego pracodawcy?

Oznacza to, że będąc pracodawcą delegującym pracownika do pracy w Niemczech, należy mieć świadomość, iż nie tylko czas wykonywania pracy, ale także czas, kiedy pracownik ma pozostawać w gotowości do jej wykonywania (także poza zakładem pracy) jest czasem pracy, za który pracownik powinien otrzymać płacę minimalną. W omawianym przypadku pracownik nie otrzymał dopłaty zgodnie z żądaniem tylko dlatego, że w ocenie Sądu wysokość jego miesięcznego wynagrodzenia z uwagi na stawkę godzinową (przyp. 15,81 euro/godzinę) uzasadniała miesięczne wynagrodzenie, które odpowiadało płacy minimalnej. Gdyby jednak stawka godzinowa tego pracownika wynosiła 8,50 euro za godzinę pracy, a nie 15,81 euro jak w tym przypadku, wówczas moglibyśmy założyć, że roszczenie pracownika zostałoby uwzględnione i sąd nakazałby dopłatę.

Z uwagi na okoliczność, iż FKS (Finanzkonrolle Schwarzarbeit) kontroluje także polskich pracodawców pod kątem spełniania norm płacy minimalnej i nakłada kary za ich niestosowanie albo błędne stosowanie, warto o tym wyroku pamiętać i mieć na uwadze, że za czas gotowości do pracy na terytorium Niemiec pracownik zachowuje prawo do płacy minimalnej, czyli Mindestlohn.

Dla osób zainteresowanych szczegółami tego wyroku zapraszam do lektury wyroku w oryginale lub informacji prasowej Bundesarbeitsgericht.

dr Katarzyna Styrna – Bartman, Wszystkie prawa zastrzeżone.