Płaca minimalna w branży opiekuńczej 2018

Kwestia wynagradzania opiekunek na terytorium Niemiec wywołuje liczne wątpliwości polskich pracodawców. Podstawowe pytanie dotyczy zagadnienia, czy opiekunkom wykonującym opiekę w systemie 24 – godzinnym (niem. Rund – um – die –Uhr – Pflege) przysługuje roszczenie o zapłatę niemieckiej płacy minimalnej, a jeżeli tak, to w jakiej wysokości? Czy polskie firmy delegujące opiekunki do Niemiec są klasyfikowane w rozumieniu niemieckiego prawa jako zakłady opiekuńcze? Za tym pytaniem idzie kolejne, a mianowicie czy firmy z Polski zobowiązane są stosować ustawę o płacy minimalnej, która przewiduje stawkę minimalną w wysokości 8,84 euro, czy też Trzecie Rozporządzenie w sprawie obowiązujących warunków pracy dla branży opiekuńczej (niem.die Dritte Verordnung über zwingende Arbeitsbedingungen für die Pflegebranche - PflegeArbbV), które przewiduje począwszy od 1 stycznia 2018r. stawki płacy minimalnej w wysokości 10,55 euro (Niemcy Zachodnie) oraz 10,05 euro (Niemcy Wschodnie). Powyższe trzecie rozporządzenie obowiązuje dla zakładów opiekuńczych i jej pracowników, wykonujących zarówno opiekę ambulatoryjną, jak i stacjonarną. Jak należy to rozumieć? Zgodnie z orzecznictwem niemieckiego Federalnego Sądu Pracy (wyrok BAG, 5 AZR 761/13 z 18 listopada 2015r.) powyższe rozporządzenie (przyp. wyrok odnosi się do Drugiego Rozporządzenia, które obowiązywało do dnia 31 grudnia 2017r.) dotyczy tylko pracowników wykonujących czynności z zakresu podstawowej opieki (Grundpflege). Pracownicy zaś, którzy w przeważającym zakresie nie wykonują czynności z zakresu podstawowej opieki, nie mają roszczenia o wynagrodzenie minimalne w rozumieniu rozporządzenia Trzeciego Rozporządzenia - PflegeArbbV. W przypadku przedsiębiorców z Polski, którzy delegują opiekunki do Niemiec, problematyczne są zagadnienia:

czy opiekunce przysługuje prawo do wynagrodzenia w wysokości obowiązującej na mocy Trzeciego Rozporządzenia (10,55 euro/godzina, 10,05 euro/godzina);
czy opiekunce przysługuje prawo do wynagrodzenia tylko za czas wykonywania czynności opieki, czy też także za okresy, kiedy pozostaje do dyspozycji podopiecznego?

Odpowiedź na powyższe pytania może być problematyczna, zwłaszcza że w ostatnim czasie zmieniło się niemieckie ustawodawstwo, w tym księga XI niemieckiej księgi socjalnej (§ 14 w SGB XI), do którego częstokroć można znaleźć odwołania w umowach polskich firm z rodzinami w kontekście zakresu czynności opiekuńczych wykonywanych przez opiekunki (zapisy już nieaktualne). Należy bowiem dokonać rozróżnienia czynności opiekuńczych (pielęgnacja ciała, karmienie, itd.) od pozostałych czynności, jakie opiekunka wykonuje w domu podopiecznego. W dalszej kolejności należy odpowiedzieć na pytanie, czy w rozumieniu znowelizowanego przepisu niemieckiego SGB czynności gospodarstwa domowego stanowią czynności opieki, a jeżeli tak to w jakim zakresie. W dalszej kolejności ze wspomnianego wyroku Federalnego Sądu Pracy wynika, że czas pozostawania w gotowości do świadczenia pracy (tzw. Bereitschaftszeiten) faktycznie powinien być wynagradzany przez pracodawcę, bez względu na okoliczność, czy w tym czasie opiekunka wykonywała czynności podstawowej opieki. Jeżeli dodatkowo czynności podstawowej opieki (Grundpflege) były wykonywane w przeważającym zakresie, wówczas dodatkowo może zachodzić konieczność stosowania Trzeciego Rozporządzenia. Z tego też względu Federalny Sąd Pracy nie przesądził, że opiekunce należy się wynagrodzenie za pracę przez 24 godziny na dobę. Oceny tej okoliczności dokonuje się bowiem z uwzględnieniem całokształtu okoliczności pracy wykonywanej w domu podopiecznego, z uwzględnieniem jednak wskazówek powyższego Sądu. Dodatkowo problematyczne może być roszczenie opiekunki o dodatki za pracę w niedzielę i w dni wolne od pracy, czy też za pracę w nocy. Odnośnie tej ostatniej kwestii Sąd wskazał jednoznacznie, że opiekunce nie przysługuje dodatek za pracę w nocy.

dr Katarzyna Styrna - Bartman LL.M., Wszystkie prawa zastrzeżone.

Przydatne linki

Trzecie Rozporządzenie w sprawie warunków pracy obowiązujących w branży opiekuńczej