Modele współpracy z opiekunkami – jak wybrać najlepsze rozwiązanie?

Rynek opieki charakteryzuje się dużą zmiennością uwarunkowaną przekształcającym się otoczeniem prawnym i gospodarczym, co zmusza firmy opiekuńcze do elastyczności i poszukiwania nowych modeli współpracy zarówno z opiekunkami, pośrednikami, jak i niemieckimi rodzinami.

Jeszcze niedawno, standardowo firmy opiekuńcze opierały swoją działalność na jednym modelu delegowania. Obserwujemy jednak zmiany na rynku opieki – firmy opiekuńcze poszerzają swoje oferty zatrudnienia kierowane do opiekunek o nowe, dotychczas niestosowane w ich praktyce modele współpracy. W naszej ocenie jest to na ten moment słuszne działanie, gdyż umożliwia firmom opiekuńczym bardziej skuteczne rekrutowanie opiekunek do pracy. Kluczem do sukcesu rekrutacyjnego są nie tylko dobrze opracowane modele delegowania, ale i wyszkolony personel rekrutacyjny, który będzie doskonale przygotowany do rozmów z przyszłymi opiekunkami / opiekunami.

Na ten moment możemy wskazać kilka modeli współpracy, które można uwzględnić w planowaniu działalności opiekuńczej. Każdy z tych modeli ma swoje wady i zalety.

Zaczynając po kolei:

Model „dietowy“

• Model współpracy z opiekunką opierający się na wypłacie na rzecz opiekunki wynagrodzenia oraz zwrocie zwiększonych kosztów utrzymania za granicą. Model dietowy, jak sama nazwa wskazuje, zakłada wypłatę diet oraz czasami także ryczałtów noclegowych. Jego zaletą jest możliwość elastycznego kształtowania kosztów zatrudnienia opiekunki, ale jego wadą jest ryzyko podważenia wypłaty diet i zakwalifikowania ich jako wynagrodzenie, mimo że prawo Unii Europejskiej wymaga od zagranicznych pracodawców delegujących pracowników za granicę zwrotu wspomnianych kosztów wyżywienia, noclegu i transportu. W tym modelu opiekunka jedzie do Niemiec na podstawie zaświadczenia A1.

Model „z przeciętną krajową“

• Jest to model opierający się na rozliczaniu wynagrodzenia opiekunki z zastosowaniem tzw. § 2 ust. pkt 16 rozporządzenia składkowego (słynnego punktu „16“). Niektóre oddziały ZUS „zmuszają” przedsiębiorców delegujących (nie tylko w branży opieki) do rozliczania wynagrodzeń z zastosowaniem tzw. średniej krajowej, mimo że ani treść wspomnianego przepisu ani też jego historyczne pochodzenie (przepis pochodzi z 1998 r., a jesteśmy w UE dopiero od 2004 r.) nie uzasadniają takiego jednoznacznego wniosku. Oczywiście wszystko można zinterpretować pod daną tezę, ale w naszej ocenie odmówienie polskim przedsiębiorcom wypłaty diet i automatyczne klasyfikowanie ich jako wynagrodzenie, do którego stosuje się regułę ze wspomnianej „16“ jest zbyt daleko posuniętym wnioskiem ze strony ZUS, jakkolwiek czasami stosowanym. Zaletą tego modelu jest możliwość uzyskania pozytywnych interpretacji ZUS co do sposobu jego stosowania, natomiast model ten jest najdroższym z wszystkich modeli współpracy z opiekunką. W tym modelu opiekunka także jedzie do Niemiec na podstawie zaświadczenia A1.

Model „niemiecki“

• To model współpracy oparty na zatrudnieniu opiekunki w polskiej spółce, ale oskładkowaniu jej na terytorium Niemiec. Firma płaci za opiekunkę składki w Niemczech, a zazwyczaj zaliczki na podatek dochodowy w Polsce. Na terytorium Niemiec są biura rachunkowe, które specjalizują się w rozliczaniu opiekunek w tym właśnie modelu. Zaletą tej formy współpracy jest ubezpieczenie opiekunek w Niemczech, co oznacza, że mogą one korzystać z niemieckiej kasy chorych. Jednakże po powrocie do Polski (w przerwach między jednym a drugim wyjazdem) nie podlegają one pod polskie ubezpieczenie zdrowotne. W tym modelu zaświadczenie A1 nie występuje.

Model „działalności gospodarczej“

• Model „działalności gospodarczej“ to model, w którym opiekunka rejestruje w Polsce własną działalność gospodarczą, i wystawia firmie opiekuńczej fakturę z tytułu wykonywanych przez siebie na terytorium Niemiec usług. Opiekunka uzyskuje w Polsce zaświadczenie A1 i podlega pod polski system ubezpieczeń społecznych. W tym modelu opiekunka musi zwrócić uwagę, iż samo uzyskanie zaświadczenia A1 to tylko połowa sukcesu. Aby zaświadczenie nie zostało wycofane, należy uzyskiwać na terytorium Polski obroty w wysokości co najmniej 25%. O tym wymogu często zapominają osoby prowadzące działalność i oddelegowujące się same do pracy za granicą.

Model „Gewerbe“

• To stary model, który występuje z różnymi modyfikacjami na rynku od wielu lat. Model ten jest często „wymuszany“ przez niektórych pośredników, którzy są zainteresowani nawiązaniem współpracy z polską firmą pod warunkiem stosowania tego modelu współpracy z opiekunką. W ostatnim czasie obserwujemy dość ciekawą modyfikację tego modelu, który zakłada zupełnie inny niż dotychczas udział pośrednika, firmy opiekuńczej, samej opiekunki i rodziny w procesie współpracy tych czterech podmiotów. Model ten zakłada zarejestrowanie przez opiekunkę działalności w Niemczech i opodatkowanie dochodów z tej działalności w Niemczech. Opiekunka nie jest jednak w Niemczech zgłoszona do żadnych ubezpieczeń.

Model z „Rumunkami“ albo „Bułgarkami“

• Model z „Rumunkami“ albo „Bułgarkami“ - to model współpracy z paniami / panami z Bułgarii lub Rumunii, a więc osobami, które są obywatelami Unii Europejskiej. Model ten zakłada współpracę z osobami tej narodowości poprzez delegowanie ich z Polski do Niemiec na podstawie zaświadczenia A1 lub zgłoszenia ich do niemieckiego ubezpieczenia w ramach wspomnianego modelu „niemieckiego“.  Wspomniane osoby korzystają chętnie z modelu „Gewerbe“, co otwiera polskim firmom możliwość współpracy z tymi osobami w tej formule, z pominięciem polskiego ZUS. Skorzystanie z formuły ubezpieczenia w Polsce jest w naszej ocenie realnie możliwe w przypadku firm, które faktycznie mają w Polsce obroty i mogą stosować art. 12 jako podstawę A1. Stosowanie art. 13 wymaga bowiem poświadczenia przez opiekunkę, że ma w Polsce miejsce zamieszkania.

Model z „Ukrainkami“

• Konsekwentnie nie rekomendujemy delegowania pań z Ukrainy, gdyż w pierwszej kolejności musiałyby one uzyskać niemieckie wizy Vander Elst, co wiąże się z bardzo skomplikowaną procedurą. Warto podkreślić, iż podstawą legalności pobytu i pracy Ukrainki delegowanej z Polski do Niemiec stanowi nie tyle niemiecka ustawa pobytowa Aufenthaltsgesetz, co przede wszystkim Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Niestety niemieccy urzędnicy często „mylą“ te dwa pojęcia, nakładając na firmy delegujące kary za nielegalne zatrudnienie osoby delegowanej do Niemiec w oparciu o niemieckie prawo pobytowe, co jest błędem. Niemniej tak się czasami dzieje, więc firmy, które chcą współpracować z opiekunkami, jednak nie chcą wchodzić w spór z niemieckim Zoll, mogą rozważyć podejmowanie współpracy wyłącznie z Ukrainkami, które mają niemieckie tytuły pobytowe, w tym w ostatnim czasie najbardziej popularny z § 24. W tym przypadku model niemiecki powyżej dobrze się sprawdzi.

Konsekwencją dynamicznych zmian zachodzących na rynku opieki jest powstawanie nowych modeli współpracy z opiekunkami. Ta rosnąca elastyczność stanowi bez wątpienia istotny atut branży, umożliwiając dopasowanie formy współpracy nie tylko do specyfiki i potrzeb firmy, ale również do oczekiwań i możliwości potencjalnych opiekunów i opiekunek.

Należy jednak pamiętać, że każdy z przedstawionych przez nas sposobów współpracy ma swoje wady i zalety. Dlatego przed podjęciem decyzji co do wyboru konkretnej formy współpracy, warto bardzo dokładnie rozważyć wszystkie za i przeciw. Świadomy wybór modelu współpracy to nie tylko kwestia działania zgodnie z przepisami prawa, ale też istotny element budowania trwałych i pozytywnych relacji między firmą a osobami świadczącymi usługi opiekuńcze.

W razie zainteresowania powyższą tematyką, zapraszamy do kontaktu z Kancelarią lub udziału w szkoleniach organizowanych przez naszą Kancelarię.

Więcej informacji na temat aktualnych szkoleń znajdziecie Państwo w zakładce „Szkolenia”.

dr Katarzyna Styrna – Bartman LL.M. radca prawny. Wszystkie prawa zastrzeżone.

O nas

Kancelaria Prawna BLU z Wrocławia od wielu lat wspiera krajowych przedsiębiorców w procesie delegowania pracowników w ramach Unii Europejskiej. Stworzyliśmy zespół polskich i niemieckich radców prawnych, adwokatów i doradców podatkowych, który skutecznie wspiera naszych Klientów w zagadnieniach prawnych i podatkowych, które powstają w związku z delegowaniem i działalnością za granicą, w szczególności w Niemczech. W naszej codziennej pracy opieramy się przede wszystkim na wieloletnim doświadczeniu i praktycznym wykorzystaniu instytucji prawa delegowania, niemieckiego prawa podatkowego, procedurach kontrolnych krajowych i zagranicznych. Wspieramy naszych Klientów w opiniowaniu umów z niemieckimi kontrahentami, pomagamy w sporach przedsądowych i sądowych w Niemczech oraz doradzamy w postępowaniach kontrolnych Zollamt, czy Finanzamt. Skontaktuj się z nami pod adresem