Co dalej z pracą i pobytem cudzoziemca po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego?

Obecnie w Polsce obowiązuje stan zagrożenia epidemicznego, który na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 września 2022 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu zagrożenia epidemicznego został przedłużony do dnia 31 października 2022 r. W związku z powyższym wciąż w mocy pozostają przepisy tzw. specustawy covidowej, tj. Ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, a w tym również te odnoszące się do przedłużenia ważności dokumentów podroży i pracy cudzoziemców.

Dla przykładu wskazać można regulację, odnoszącą się do przedłużenia ważności wizy krajowej. Zgodnie bowiem z art. 15zd wskazanej powyżej ustawy „jeżeli ostatni dzień okresu pobytu cudzoziemca na podstawie wizy krajowej przypada w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, ogłoszonego w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2, okres pobytu na podstawie tej wizy oraz okres ważności tej wizy ulega przedłużeniu z mocy prawa do upływu 30. dnia następującego po dniu odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni.(…)”, czy też art. 15zzq ustawy, który mówi o przedłużeniu zezwolenia na pracę. Jak stanowi przepis: „jeżeli ostatni dzień ważności zezwolenia na pracę, o którym mowa w art. 88 ust. 1 pkt 1-5 lub ust. 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, przypada w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, ogłoszonego w związku z zakażeniami wirusem SAR-CoV-2, okres ważności tego zezwolenia na pracę ulega przedłużeniu  z mocy prawa do upływu 30. dnia następującego po dniu odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni. Przepis zdania pierwszego stosuje się odpowiednio do decyzji  o przedłużeniu zezwolenia na pracę lub przedłużenia zezwolenia na pracę sezonową (...)."

Na podstawie przywołanych powyżej przepisów, zauważyć można, iż ważność dokumentów, czy to wizy, czy zezwolenia na pracę przedłuża się z mocy prawa jednakże do upływu 30. dnia następującego po odwołaniu, w obecnym stanie faktycznym, stanu zagrożenia epidemicznego.

Wobec powyższego już dziś warto zainteresować się i rozważyć jakie kroki, powinien podjąć zarówno pracodawca, jak i cudzoziemiec celem legalizacji jego pobytu i pracy w Polsce.

Jednolite zezwolenie na pobyt i pracę

W dzisiejszym wpisie rozważymy sytuację cudzoziemca legalnie przebywającego już w Polsce i wykonującego pracę u danego pracodawcy. Sytuację, w której cudzoziemiec zamierza kontynuować wykonywanie pracy na tym samym stanowisku i tego samego pracodawcy. Najlepszym rozwiązaniem w takiej sytuacji jest uzyskanie jednolitego zezwolenia na pobyt czasowy i pracę, tzw. zezwolenia jednolitego. Zezwolenie to pozwala cudzoziemcowi, w ramach jednego postępowania, po spełnieniu określonych warunków, o których mowa w dalszej części artykułu, do legalnego pozostawania w Polsce oraz wykonywania tutaj pracy. Takie zezwolenie przysługuje cudzoziemcowi, który chce przebywać na terytorium Polski i pracować powyżej 3 miesięcy na podstawie umowy o pracę lub umowy zlecenia.  

Procedura uzyskania zezwolenia

Procedura uzyskania zezwolenia w większości obciąża cudzoziemca. Musi on bowiem samodzielnie uzyskać i skompletować dokumenty, sporządzić wniosek, osobiście złożyć go w urzędzie wojewódzkim, gdyż podczas wizyty w urzędzie konieczne jest odebranie od niego odcisków linii papilarnych.

Jak już wskazano, wniosek o uzyskanie zezwolenia jednolitego składa się do właściwego wg. miejsca, w którym przebywa cudzoziemiec, urzędu wojewódzkiego. 

Przed przystąpieniem do złożenia wniosku cudzoziemiec musi uzyskać potwierdzenie, że posiada ubezpieczenie, czy to z Narodowego Funduszu Zdrowia, czy też od ubezpieczyciela prywatnego.

Jakie dokumenty należy przygotować?

Poniżej przedstawiamy Państwu checklistę dokumentów, które należy przygotować i dołączyć do wniosku:

• 3 egzemplarze wniosku o wydanie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę,
• 4 aktualne, kolorowe zdjęcia cudzoziemca. Między innymi musi być to zdjęcie kolorowe, wyraźne, o wymiarach 45x35 mm, w żaden sposób nieuszkodzone. Na zdjęciu musi być widoczna twarz cudzoziemca od wierzchołka głowy aż do górnej części barków; twarz zajmować ma ok. 70%-80% przestrzeni zdjęcia. Tło musi być jednolite i jasne. Fotografia powinna być wykonana w ciągu ostatnich 6 miesięcy przed dniem złożenia wniosku. Dokładne wymogi dotyczące zdjęcia znajdują się na stronach internetowych urzędów wojewódzkich,
• aktualny dokument podróży – należy posiadać kopie wszystkich zapisanych stron dokumentu (2 kopie). Cudzoziemiec powinien mieć ze sobą oryginały dokumentów do ewentualnego wglądu przez urzędnika,
• potwierdzenia dokonania opłat tj.  440 zł za zezwolenie na pobyt czasowy i pracę oraz 50 zł za wydanie karty pobytu (opłaty dokonuje się po wydaniu decyzji),
• zaświadczenie o niezaleganiu z podatkami,
• dokument potwierdzający posiadanie dokumentu ubezpieczenia zdrowotnego,
• dokument potwierdzający posiadanie zapewnionego miejsca zamieszkania, który stanowić może np. umowa najmu mieszkania,
• dokument potwierdzający otrzymywanie stałych dochodów, którym może być np. umowa o pracę,
• załącznik nr 1 do wniosku o udzielenie cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt czasowy, dołączany w przypadku ubiegania się przez cudzoziemca o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy i prace (…) uzupełniony i otrzymany od pracodawcy.

Kiedy złożyć wniosek o wydanie zezwolenia jednolitego?

Wniosek powinien zostać złożony najpóźniej w ostatnim dniu legalnego pobytu cudzoziemca. Warto już teraz zastanowić się na podjęciem właściwych kroków celem przedłużenia legalności pobytu i pracy cudzoziemca. Procedura uzyskania zezwolenia trwa średnio nawet do kilku miesięcy.

Obowiązki po stronie pracodawcy

Po stronie pracodawcy pozostaje obowiązek wypłaty wynagrodzenia w odpowiedniej wysokości, zgodnie z wymogami przedstawionymi poniżej:

• wynagrodzenie – nie może być niższe niż innych pracowników, którzy zatrudnieni są na porównywalnym stanowisku i wykonują porównywalną pracę oraz

• miesięczne wynagrodzenia, niezależnie od etatu, musi odpowiadać co najmniej minimalnemu wynagrodzeniu lub musi być wyliczane według minimalnej stawki godzinowej.

Ponadto pracodawca musi uzupełnić i przekazać cudzoziemcowi załącznik nr 1 do wniosku o udzielenie cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt czasowy, dołączany w przypadku ubiegania się przez cudzoziemca o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę (…). Co do zasady zezwolenie jednolite jest wydawane, gdy pracodawca nie ma możliwości zatrudnienia pracowników polskich z powodu ich braku na rynku pracy. Powyższe wymaga potwierdzenie przez starostę. Jednakże, w analizowanym w dzisiejszym wpisie przypadku, pracodawca będzie zwolniony z powyższego wymogu, ponieważ mówimy o przypadku cudzoziemca już uprzednio zatrudnionego u pracodawcy i mającego wykonywać (na podstawie zezwolenia) dokładnie tę samą pracę. Jest to jedna z przesłanek zwalniających z konieczności uzyskania informacji od starosty.

Legalność pobytu i wykonywania pracy w trakcie procedury uzyskiwania zezwolenia

W czasie oczekiwania na wydanie decyzji o udzieleniu cudzoziemcowi zezwolenia jednolitego, legalność pobytu i pracy uzależniona jest od przybicia w dokumencie cudzoziemca stempla potwierdzającego prawidłowe złożenie wniosku oraz posiadania przez cudzoziemca ważnych dokumentów pobytowych oraz zezwalających na pracę. Uzyskanie stempla nie uprawnia jednak do podróżowania.

Cudzoziemiec musi jednak pamiętać, że zezwolenie jednolite uprawnia go do pracy u pracodawcy, na stanowisku i warunkach, które zostały wskazane w zezwoleniu. W przypadku jakiejkolwiek zmiany tychże aspektów np. rodzaju wykonywanej pracy, wynagrodzenia itp. musi on ubiegać się o zmianę zezwolenia. Zmiana pracodawcy będzie wymagała uzyskania nowego zezwolenia. Utrata pracy będzie wiązała się również z obowiązkiem zgłoszenie powyższego do wojewody. Wymienionych czynności cudzoziemiec dokonać musi w ciągu 15 dni roboczych od zdarzenia, pisemnie do właściwego wojewody. 

Mając na uwadze, iż stan zagrożenia epidemicznego może zostać odwołany w każdym czasie, warto rozważyć zajęcie się powyższym tematem już w najbliższym czasie. Oczekiwanie na wydanie zezwolenia w normalnych warunkach jest długie, a co dopiero, gdy zniesione zostaną przepisy specustawy covidowej, a co za tym idzie ruch w urzędach będzie znacznie wzmożony.

Podstawa prawna:

dr Katarzyna Styrna - Bartman LL.M radca prawny, Hanna Ursel prawnik

Wszystkie prawa zastrzeżone.